Các loại mất tập khi lái xe ô tô
Theo các chuyên gia, có 3 loại xao nhãng, mất tập trung khi lái xe ô tô thường gặp nhất:
Xao nhãng tâm lý: Đây là bất kỳ hành động hay suy nghĩ nào của tài xế trong lúc lái xe nhưng lại không liên quan đến việc điều khiển xe như: nói chuyện với hành khách, nghe nhạc, nghe radio, miên man suy tư về một chuyện nào đó trong đầu… Xao nhãng tâm lý dễ dẫn đến các xao nhãng khác.
Xao nhãng thị giác: Đây là bất kỳ những gì mà tài xế quan sát trong lúc lái xe nhưng lại không nhằm phục vụ cho mục đích lái xe như: ngắm cảnh, dõi theo một ai đó hay sự việc gì đó, nhìn điện thoại… Xao nhãng thị giác cực kỳ nguy hiểm bởi một trong những nguyên tắc lái xe an toàn hàng đầu là phải luôn luôn tập trung quan sát. Đôi khi chỉ lơ vài giây cũng có thể gây ra hậu quả khôn lường.
Xao nhãng thao tác tay: Đây là khi tài xế bỏ một tay hoặc thậm chí cả hai tay ra khỏi vô lăng để làm một việc gì đó như: bấm điện thoại, chỉnh màn hình xe, chỉnh loa xe, trang điểm… Điều này sẽ làm giảm đáng kể tốc độ xử lý và khả năng xử lý chính xác nếu chẳng may gặp tình huống bất ngờ.
Những yếu tố gây mất tập trung khi lái xe
Suy nghĩ miên man
Tưởng chừng suy nghĩ miên man là vô hại nhưng thực tế lại tiềm ẩn rủi ro rất lớn. Bởi khi đầu óc con người chìm sâu vào các suy nghĩ thì dễ dần dần lơ là, thiếu chú ý với những diễn biến trên đường.
Một nghiên cứu ở Mỹ chỉ ra rằng trong tất cả vụ va chạm xảy ra bởi lái xe mất tập trung thì có đến 62% là do tài xế miên man suy nghĩ tới việc khác. Tỷ lệ này cao gấp 5 lần so với nguyên nhân nói chuyện điện thoại hay nhắn tin khi đang lái xe.
Điện thoại
Trong thời đại công nghệ số hiện nay, chiếc điện thoại gần như là vật bất ly thân. Chức năng của nó đã không đơn giản chỉ nghe/gọi mà còn giúp tìm kiếm thông tin, truy cập internet, giải trí… Tuy nhiên những cuộc gọi, tin nhắn, những thông báo từ một trang tin hay mạng xã hội nào đó… tất cả đều dễ dàng khiến người lái bị mất tập trung. Nghe điện thoại, nhắn tin, lướt mạng xã hội… luôn là một trong những nguyên nhân dễ dẫn đến tai nạn nhất.
Rượu bia
Tỷ lệ các vụ tai nạn liên quan đến việc sử dụng rượu, bia ngày càng tăng cao. Đặc biệt, hậu quả của những vụ tai nạn này cũng thường rất nghiêm trọng. Đây chính là lý do vì sao nhiều quốc gia trong đó có Việt Nam áp dụng quy định nghiêm cấm người uống bia rượu điều khiển phương tiện tham gia giao thông.
Buồn ngủ
Buồn ngủ cũng là một trong những yếu tố gây mất tập trung lái xe thường gặp, nhất là khi lái xe đường dài hay lái xe ban đêm. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng buồn ngủ chính là nguyên nhân thứ hai gây ra những vụ tai nạn nghiêm trọng sau lái xe uống rượu bia.
Ăn uống
Ăn uống khi đang lái xe là một hành động mà tài xế phạm sẽ phải cùng lúc nhiều loại xao nhãng. Thay vì tập trung lái xe, mắt quan sát phía trước thì rất dễ hướng sự chú ý đến món ăn hay thức uống. Và lẽ dĩ nhiên tay cũng rời bỏ vô lăng để cầm đồ ăn, thức uống, thậm chí cầm liên tục trong một quãng đường dài. Một nghiên cứu kết luận ăn uống khi lái xe có thể tăng rủi ro gặp tai nạn lên đến 80%.
Tâm trạng
Lái xe khi đang trong trạng thái tức giận, bực bội, kích động cũng có thể tăng nguy cơ gặp tai nạn lên gấp 10 lần. Ở các nước có hệ thống giao thông phức tạp, thường xuyên kẹt xe, thời tiết nắng nóng như Việt Nam thì tâm trạng, cảm xúc con người có thể dễ bị ảnh hưởng hơn dù chỉ gặp một tình huống nhỏ không hài lòng.
Giải pháp tránh mất tập trung khi lái xe
Để khắc phục mất tập trung khi lái xe cũng như phòng tránh các hậu quả do tình trạng này gây ra, ngày nay các nhà sản xuất liên tục phát triển và trang bị cho ô tô nhiều công nghệ an toàn tiên tiến như: hệ thống cảnh báo mất tập trung (Attention Assist), hệ thống cảnh báo chệch làn đường, hệ thống hỗ trợ giữ làn đường, hệ thống cảnh báo va chạm phía trước…
Tuy nhiên, dù chiếc ô tô có hiện đại đến thế nào, nhiều trang bị tiên tiến tối tân ra sao thì người lái vẫn luôn là nhân tố then chốt. Do đó để tự bảo vệ bản thân, người lái nên tập thói quen tập trung lái xe, hạn chế nói chuyện điện thoại, không cầm bấm điện thoại. Nếu buồn ngủ, tâm trạng đang không tốt hay cần ăn uống thì nên tạm dừng hành trình. Chỉ nên lái xe khi lấy lại được trạng thái tốt, tinh thần minh mẫn, tỉnh táo.
Để tránh xao nhãng, mất tập trung khi lái xe có thể áp dụng 5 nguyên tắc lái xe an toàn nổi tiếng của Smith System là A.G.K.L.M – “All Good Kids Love Milk” (Mọi đứa trẻ ngoan đều thích sữa).
A – Aim high in steering – Nhìn xa hơn về phía trước: Không nên chỉ nhìn xuống phần đường trước đầu xe hay nhìn chằm chằm vào xe phía trước mà cần có tầm nhìn xa hơn về phía trước để dễ dàng phán đoán, nhanh chóng nhận biết và kịp thời xử lý nếu có tình huống bất ngờ xảy ra.
G – Get the big picture – Nhìn bao quát: Nên có góc quan sát càng bao quát, càng tổng thể càng tốt. Điều này sẽ giúp dự đoán được những tình huống, nguy hiểm tiềm ẩn có thể xảy ra để đưa ra phương hướng xử lý phòng tránh kịp thời.
K – Keep your eyes moving – Quan sát linh hoạt: Không nên chỉ tập trung phía trước mà còn cần quan sát cả hai bên hông xe qua gương chiếu hậu. Điều này giúp kiểm soát tốt hơn không gian mà xe di chuyển, nhận biết nhanh nếu có xe phía sau đang muốn vượt.
L – Leave yourself an out – Để lại khoảng thoát: Nên giữ khoảng cách an toàn với xe phía trước cũng như xe chạy hai bên. Cố gắng luôn chừa lại lối thoát để đủ không gian hay thời gian để xử lý nếu xảy ra sự cố bất ngờ.
M – Make sure they see you – Luôn đảm bảo các tài xế xe khác thấy xe bạn: Trong các tình huống như xin vượt, chuyển hướng, rẽ, nhập làn… hãy luôn bật đèn tín hiệu và bấm còi xe để các lái xe khác thấy xe bạn và chủ động nhường đường. Nhất là trước khi vượt hay bắt buộc chạy song song cạnh xe lớn phải chắc chắn rằng lái xe nhìn thấy xe bạn, tuyệt đối không ở lâu trong vùng mù của xe khác.
Lái xe không đơn giản chỉ là lên xe và lái. Lái xe là bạn đang nắm giữ sự an toàn của chính mình cũng như nhiều người khác. Do đó hãy là người có trách nhiệm.
